નવચેતન નવેમ્બર ડિસેમ્બર ૨૦૨૩ અંકની વાર્તાઓ વિશે નોંધ

 

નવચેતન નવેમ્બર ડિસેમ્બર ૨૦૨૩ અંકની વાર્તાઓ વિશે નોંધ

(૪૫૨ શબ્દો)

અમર તરુ (ગિરા પિનાકિન ભટ્ટ)

પિયરનો વડલો.

સ્વજનોને સરપ્રાઈઝ આપવાના ચક્કરમાં કોઈને જાણ કર્યા વિના નાયિકા પિયરની વાટ પકડે છે. મોડી રાતે લાંબા રસ્તે કોઈ વાહન ના મળતાં સામાન સાથે એ મૂંઝાય છે. અણીના વખતે ગામનો ઘોડાગાડીવાળો ખાલી ગાડી સાથે મળી જતાં એ હેમખેમ પિયર પહોંચે છે. નિર્ધન ઘોડાગાડીવાળો ભાડું લેવાનો ઈનકાર કરીને નાયિકાના વડીલની ભૂમિકા અદા કરે છે. આમ વડ-પીપળાની જેમ આ ગાડીવાન અમર તરુ સાબિત થાય છે.

નાયિકાના મનોભાવોનું સરસ આલેખન. ગાડીવાનની માયામમતા હ્રદયસ્પર્શી. માનવીય સંવેદનાસભર સરસ વાર્તા.    

ટાઢી માટી (ડો. પિનાકિન દવે)

મુસ્લિમ ધર્મમાં મૃતદેહને  દફનાવ્યા બાદ સહુ સ્વજનો કબર એક એક મુઠ્ઠી માટી અર્પણ કરે તેને “ટાઢી માટી” કરી કહેવાય છે.

આખી જિંદગી કોઈની જોડે જેને ફાવ્યું નહીં એવા એકલવાયા બદરુને વિદાય આપવા આખું ગામ ભેગું થાય છે.  દુઃખદર્દથી પીડાતા બદરુનું મૃત્યુ ઝટ આવે એવી પ્રાર્થના સહુ કરી અને છેવટે એમ જ થઈને રહ્યું.

પ્રસ્તુત વાર્તા એક એકલવાયા પાત્રનો પરિચય કરાવે છે.  

કોઈ ગમ નથી (વાસુદેવ સોઢા)

યુવાન પુત્રવધૂને દીકરી બનાવી લેતાં દંપતીની વાત.

વાર્તાની રજૂઆત રસ જગાવે છે. પ્રારંભથી જ “પારુલ આવવાની છે, પારુલ આવવાની છે.” એવું ગાણું સવારથી જ વરિષ્ઠ દંપતીએ ચાલુ કર્યું હોય. વાચકને એમ જ લાગે કે પારુલ આ દંપતીની લાડકી દીકરી હશે. છેક અંતમાં ખુલાસો થાય છે કે પારુલ એમની દીકરી નહીં પણ એનાથી ય અદકેરી પુત્રવધૂ હતી.

એકના એક દીકરાનું અકાળ અવસાન થયા પછી દેવેન્દ્રભાઈ અને સાધનાબહેન બંનેએ યુવાન પુત્રવધૂને દીકરી માનીને યોગ્ય ઠેકાણે પુનર્લગ્ન કરાવી સંસારમાં સ્થિર કરી. એ પછી જાણે એ પોતાની દીકરી જ હોય એવો સ્નેહભર્યો સંબંધ એની જોડે રાખ્યો.

પ્રેરણાત્મક વાર્તા. 

નારી તેજવંતી (નિર્ઝરી મહેતા)

પરગજુ સ્વભાવની એક સ્ત્રીનું શબ્દચિત્ર. ઘટનાહીન રચના હોવાથી વાર્તારસ નથી.

ભલી તો સપનામાંય નૈ (નિકેતા વ્યાસ કુંચાલા)

પતિ પાસે યેનકેનપ્રકારે ધાર્યું કરાવતી એક સ્ત્રીનું રેખાચિત્ર. ઘટનાહીન રચના હોવાથી વાર્તારસ નથી.

લઘુકથાઓ

ફિરકી (કાલિન્દી પરીખ)

મીઠો ભૂતકાળ.

પૌત્ર પતંગ ઉડાવતો હતો તેની ફિરકી દાદાએ પકડી ને તરત એમને યાદ આવ્યું કે પોતે નાનપણમાં પતંગ ઉડાવતી વખતે પોતે પોતાના દાદા પાસે ફિરકી પકડાવેલી. ઈતિહાસનું પુનરાવર્તન. 

માંજરી આંખો (દિવ્યા જાદવ)

અપેક્ષાભંગ.

કથકનું ચિત્ત જેણે હરી લીધું હતું એ માંજરી આંખોવાળી છોકરી તો ખિસાકાતરુ નીકળી.

સાતમ આઠમ (નટવર આહલપરા)

અક્કરમીનો પડિયો કાણો.

તહેવારોના દિવસોમાં રીક્ષાવાળાને કમાણીને બદલે નુકસાન થાય છે. 

તુલના (પી.એમ.લુણાગરિયા)

મિશ્ર પ્રતિભાવ.

દીકરીના જન્મ પર કોઈ નાખુશ થાય છે તો કોઈ પેંડા વહેંચે છે.

એક અતિ સુખી ગામ (યશવન્ત મહેતા)

કટાક્ષકથા.

ભલે ગમે એટલી સંપત્તિ હોય પણ યુવાનો અને બાળકો વિનાનું ગામ સુખી કહેવાય ખરું?

થેપલાં (નસીમ મહુવાકર)

બહેન-ભાઈના સ્નેહની વાત. બહેન અને ભાઈ ભલે કાયમ ઝઘડતાં હોય પણ એકના વિના બીજાને ગમે નહીં એનું નામ સ્નેહ.   

--કિશોર પટેલ, 09-01-24 09:31

###

(Disclaimer: આ લખાણ વાર્તાઓનું વિવેચન, સમીક્ષા કે રસાસ્વાદ નથી. આપણી ભાષામાં લખાતી સાંપ્રત વાર્તાઓની આ કેવળ એક દસ્તાવેજી નોંધ છે. અહીં રજૂ થયેલાં વિચારો જોડે સહમત થવું જરૂરી નથી. ભિન્ન મતનું સ્વાગત છે.)

###