શબ્દસૃષ્ટિના જાન્યુઆરી ૨૦૨૦ અંકની વાર્તાઓ

શબ્દસૃષ્ટિના જાન્યુઆરી ૨૦૨૦ અંકની વાર્તાઓ (૩૨૭ શબ્દો):  

તાવણી (વિજય સોની) :

એક સાંપ્રત સમસ્યાની રજૂઆત. શું મનોદશા થઇ જાય એક સ્ત્રીની જયારે સતત ખાંસતા રહેતા એના પતિ માટે નિદાન થાય કે એને એઇડ્સ થયો છે? નાયિકાનાં મનોભાવોનું ઝીણવટભર્યું સરસ અને સુંદર આલેખન આ વાર્તામાં થયું છે.

નાયિકા શીલાનું પાત્રાલેખન આજની પેઢીનાં બદલાયેલાં નૈતિક મૂલ્યોનો પડઘો પાડે છે. ગામના મુખીના છોકરા રઘલાના સ્પર્શમાં શીલાને માટીની સુગંધ અનુભવાય છે. રઘલાના સ્પર્શ થકી એ સંપૂર્ણ સ્ત્રી બની છે. મનના વિચારોને સાક્ષીભાવે જોવાની વાત કરતો શિક્ષિત આલોક શીલા પર જાદુઇ અસર કરે છે. આલોક જોડે લગ્ન પછી અમુક સમય બાદ પતિને એઇડ્સ થયાનું નિદાન થાય છે.

“છોડી, તારું પાપ નડ્યું તને!” આવું કોઇ કહેશે એવો વિચાર નાયિકાને આવે છે ત્યારે સાબિત થાય છે કે કર્મફળનો સિધ્ધાંત આપણા સંસ્કારોમાં કેટલો દઢતાથી વણાયેલો છે. 

આલોકને લગ્નબાહ્ય સંબંધ છે એટલું જાણતા શીલાને દગો થયાની લાગણી થાય છે. પણ ત્યાં એને પોતાનો ભૂતકાળ યાદ આવે છે અને બદલાયેલી પરિસ્થિતિમાં રઘલાની સ્મૃતિમાત્રથી એ અપરાધબોધ અનુભવે છે. અંતમાં નાયિકા દ્વિધા અનુભવે છે: શું કરવું? પતિનો તિરસ્કાર કરવો કે અનુકંપા દાખવવી?  સરસ વાર્તા.

કોફિન (સુમંત રાવલ) :

જિંદગીથી ત્રસ્ત માણસ મૃત્યુના વિચારો કરે એની નવાઇ નથી. જૂના વિષયની પારંપારિક પણ અસ્તવ્યસ્ત રજૂઆત.

વાર્તામાં વિગતોનો ખડકલો બિનજરૂરી છે. ડોક્ટર અને પોસ્ટ ઓફિસની વિગતો તદ્દન અનાવશ્યક.  માન્યું કે ગામમાં ખ્રિસ્તી વસ્તી ન હોવાથી વ્યવસાયના ભાગરૂપે કોઇ દિવસ નાયકે કોફિન ઘડવું પડ્યું નથી તેમ છતાં એક વાર કોફિન ઘડવું પડે એને માટે આટલી મોટી પૂર્વભૂમિકા રચવાની જરૂર ન હતી: ભૂતકાળમાં પૂરનું આવવું, પરિણામે ગામના બધાંના ઘરોનું ટેકરી પર રહી જવું, ચાલુ વર્ષે પણ ભારે વરસાદનું આવવું, ચારે તરફ પાણી પાણી થઇ જવું, ગામના એક માણસને ત્યાં ખ્રિસ્તી મહેમાનનું આવવું, એનું માંદા પડવું, એની મરણઘડીનું આવી પહોંચવું! એના માટે કોફિન બનાવવાનો ઓર્ડર મળવો! ઓહોહો કેટલું બધું! આટલો બધો વ્યાપ કરવા કરતાં “બાજુના ગામડેથી એક કોફિન બનાવવાની વરદી આવી હતી.” આટલું જ કહેવું પર્યાપ્ત ન હતું? ગામના એક માત્ર સુથારે તો ગ્રાહકની માંગ પ્રમાણે વસ્તુ બનાવી આપવાની છે! સરખામણીએ પત્ની, દીકરા કે બહેનની સમસ્યાઓ વિસ્તારથી ચર્ચાઇ હોત તો હજી ચાલી જાત.     

-કિશોર પટેલ; સોમવાર, 13 જાન્યુઆરી 2020; 6:16 ઉત્તર મધ્યાહ્ન.      

નવનીત સમર્પણ જાન્યુઆરી ૨૦૨૦ અંકની વાર્તાઓ વિષે

નવનીત સમર્પણ જાન્યુઆરી ૨૦૨૦ અંકની વાર્તાઓ:
(૩૦૨ શબ્દો)

ઇસવી સન ૨૦૨૦ની શરૂઆત જુદા જુદા વિષયની ચાર સરસ વાર્તાઓથી.

શબદ (હિમાંશી શેલત) : આ જાણીતા અનુઆધુનિક વાર્તાકાર આ વાર્તા વડે દેશની હાલની રાજકીય પરિસ્થિતિ પર પ્રકાશ પાડે છે. લાંબા સમય પછી ગુરુને મળવા આવેલી શિષ્યા જાણવા માંગે છે કે ગુરુએ લખવાનું શા માટે બંધ કર્યું છે. ગુરુ કહે છે, સાચા, શુદ્ધ અને ટકોરાબંધ શબ્દો ક્યાં છે? શુભંકર પૂછે છે: “રાજકીય હત્યાનો આરોપી નેતા ‘કરુણા’ શબ્દ વાપરે અને હું ‘કરુણા’ શબ્દ વાપરું એ બેમાં ફરક કેવી રીતે કરવો? અહીં શબ્દો જોડે રમત કરતાં રાજનેતાઓ વિરુદ્ધ શુભંકર આક્રોશ વ્યક્ત કરે છે. સરસ વાર્તા.      

કૂંચી (ધીરેન્દ્ર મહેતા) : આ વાર્તામાં સાંપ્રત સમયની સમસ્યાનું આલેખન થયું છે. નોકરીવ્યવસાય નિમિત્તે વિદેશ વસતાં લોકોની મુખ્ય સમસ્યા એ છે કે દેશમાં વડીલ/વડીલોને એકલાં કેમ કરીને મૂકવાં? વાર્તામાં મનુના પિતા સંતાનોને મૂંઝવણમાં ના મૂકતાં પોતે રસ્તો કરી લે છે. સારી વાર્તા.

આશિયાના (બિપીન પટેલ) : આ વાર્તામાં સમાજના નીચલા તબક્કાના માણસો જોડે થતાં અન્યાય પર પ્રકાશ પાડવામાં આવ્યો છે. પર્યાવરણશુદ્ધિ માટે ગરીબોના આવાસ માટેના પ્લોટનો ભોગ લેવાય છે. અંતમાં ભૂરી એની મેડમને જયારે એમ કહે કે “તમારા વિશ્વાસે તો મારું વહાણ ચાલ્યું છે, અત્યાર સુધી.” ત્યારે હકીકતમાં એ એમ કહે છે કે અમારા જેવા વંચિતો પાસે વ્યવસ્થાની સામે વિરોધ કરવાનો કે વિદ્રોહ કરવાનો પર્યાય જ ક્યાં બાકી રાખ્યો છે તમે લોકોએ? સારી વાર્તા.  

રૂપાંતર (કોશા રાવલ) : આભાસી દુનિયામાં મસ્ત અને વ્યસ્ત રહેતી એક સેલેબ્રેટી જ્યારે વિશ્વથી વિખૂટી પડી જાય છે ત્યારે શું થાય છે?  દરિયા વચ્ચે તોફાનના પગલે ધનાઢ્ય વર્ગની તોરલનો બચાવ એક લાઇફબોટ થકી થાય છે. નાનકડા એક ટાપુ ઉપર એ એકલી પડી જાય છે, જોડે છે જહાજ પર કામ કરતો એક ગરીબ આદિવાસી યુવક નિયો. આઠ દિવસ આ યુવકના સહવાસ દરમિયાન તોરલના જીવન પ્રત્યેના અભિગમમાં ધરમૂળથી રૂપાંતર આવે છે. એ અર્થમાં વાર્તાનું શીર્ષક સાર્થક થાય છે. આદિવાસી ભાષામાં ગવાયેલું ગીત “રારે રારે રારે ...” આ વાર્તાની હાઇલાઇટ. એકંદરે સરસ વાર્તા.

###

કિશોર પટેલ;  બુધવાર, 08 જાન્યુઆરી 2020;1:05 ઉત્તર મધ્યાહ્ન