અખંડ આનંદ ફેબ્રુઆરી ૨૦૨૩ અંકની વાર્તાઓ વિષે નોંધ

 

અખંડ આનંદ ફેબ્રુઆરી ૨૦૨૩ અંકની વાર્તાઓ વિષે નોંધ

(૪૮૮ શબ્દો)

રહેઠાણ (રેણુકા દવે):

વરિષ્ઠ નાગરિકની સમસ્યા. બે દીકરા અને એક દીકરીના પિતા મોટા દીકરા જોડે રહે છે. પત્નીના મૃત્યુ પછી આ વડીલ એકલતા અનુભવે છે. મોટી વહુના કર્કશ સ્વભાવના કારણે નાના દીકરા-વહુ  અને દીકરી સહુએ પિતાને મળવા આવવાનું ઓછું કરી નાખ્યું છે. છેવટે વડીલ સામે ચાલીને વૃધ્ધાશ્રમમાં દાખલ થઈ જાય છે.

વાર્તાની સામગ્રી અને રજૂઆત બંને સામાન્ય. 

બંજરમાં બોયેલું બીજ... (યોગેશ પંડયા):

એક શિક્ષકે અભણ શ્રમજીવીના પુત્ર રઘલાને નિશાળમાં દાખલ કરીને ભણાવવાની પહેલ કરી અને પરિણામે એ રઘલાએ શિક્ષિત બની આર્થિક-સામાજિક રીતે પ્રગતિ કરી. મોટા થયા પછી રઘલો પોતાને ભણતો કરનાર શિક્ષકનું ઋણસ્વીકાર કરે છે.

સાધારણ રજૂઆત.  

અમારા મગનકાકા (વસુધા ઈનામદાર):

માંદા પડેલા કાકાને હોસ્પિટલમાં વિદાય કરતી વેળા કાકી બોલ્યા, “સાજા થઈને આવજો, ના આવો તો જય શ્રીકૃષ્ણ!” કાકા પાછા ના આવ્યા!

“સત્ય કડવું લાગતું હોય છે અને અસત્ય મીઠું લાગતું હોય છે.” જેવી ઉક્તિ અધોરેખિત થાય છે. સામગ્રી અને રજૂઆત બંને સામાન્ય.  

નાનુ (પ્રિયદર્શના દિપક ત્રિવેદી):

સમાજસેવાની વાત.

“નાનાં બાળકો પાસે મજૂરી કરાવીને તમે બાળમજૂરી પ્રતિબંધ કાયદાનો ભંગ કરો છો.” એવું કહીને એક સમાજસેવિકા એક હોટલમાલિકને દબડાવે છે. હકીકતમાં એ હોટલમાલિક અનાથ બાળકોને સ્વનિર્ભર બનવામાં મદદ કરતો હોય છે અને એમનાં ભણતરની પણ વ્યવસ્થા કરતો હોય છે. સત્યની જાણ થતાં સમાજસેવિકા હોટલમાલિકની માફી માંગે છે.

વાર્તા તરીકે આ રચના નાની અને લઘુકથા તરીકે મોટી છે. ટૂંકાવીને સરસ લઘુકથા બનાવી શકાય.     

કઠણાઈ કરમની (લિયાકતહુસેન ધારાણી):

ગામલોકોએ પકડેલા ચોરને નિશાળના ઓરડામાં પૂરી દેવામાં આવે છે. એની ચોકી કરતા શિક્ષકને જાણ થાય છે કે એ બિચારાએ તો વખાના માર્યે દુકાનેથી લોટની ચોરી કરી છે. શિક્ષક એને ભાગી જવા દે છે. 

આ રચના પણ વાર્તાને બદલે લઘુકથા તરીકે યોગ્ય છે, ટૂંકાવીને રજૂ કરી શકાય.  

સમદુખિયા (ડો.નવીન વિભાકર):

વિમાન અકસ્માતમાં યુવાન પુત્રને ગુમાવી બેઠેલ વરિષ્ઠ નાગરિક રસ્તા પર નાળિયેરપાણી વેચતી એક અનાથ બાળકીને આશરો આપે છે. એકબીજાના સ્વજનની ગરજ સારતાં આ બે જણની વાત માટે “સમદુખિયા” શીર્ષક સાર્થક થાય છે.      

“શિવાંગીને સારાં દિવસો જાય છે.”  એવું અંગ્રેજીમાં કહેવા માટે શિવાંગી ઈઝ “એક્સ્પેકટિંગ.” કહેવું જોઈએ અને  નહીં કે “એકસેપ્ટિન્ગ”. આ કદાચ છાપભૂલ હોઈ શકે અથવા પ્રૂફરીડીંગમાં સુધારવાનું રહી ગયું હોય એવું બને.   

લઘુકથાઓ

ખોટું તો થતું હશે! (તુલસીભાઈ પટેલ): વિદ્યાર્થીઓની ઉત્તરવહીમાં સુધારા કરીને નબળા વિદ્યાર્થીને પાસ કરી દેતાં શિક્ષિકા સીધાં જ વધારે ગુણ આપતાં નથી, એ “ખોટું” કહેવાય! કટાક્ષ.

ફોટો (હરિવદન જોશી): જ્ઞાતિની બહાર લગ્ન કરવા ઘર છોડીને ભાગી ગયેલો પુત્ર પિતાને ભૂલ્યો નથી, એમની છબી સામે રોજ પ્રણામ કરે છે, સંતાનોને પણ એવા સંસ્કાર આપ્યાં છે.  સંસ્કાર.

ઈડિપસ (પ્રેમજી પટેલ): વિદ્યાર્થી પોતાનું નુકસાન કરીને પણ માબાપની સેવા કરે છે એ જોઇને શિક્ષકને પોતાના પિતાને તરછોડયા હોવાનો પશ્ચાતાપ થાય છે. દોષભાવના.

રોબોટની કિંમત (પ્રકાશ કુબાવત): સ્ત્રીને ગુલામ સમજતાં પુરુષો પ્રતિ કટાક્ષ.

ધારણા (મહેબુબ અ. સૈયદ): ચૂંટણી જીતેલા નેતા જનતાની સુવિધા માટેનાં કામ માટે મળતી લાંચની રકમ ઠુકરાવી દઈને સેવાભાવનાનો પોતાનો હેતુ સ્પષ્ટ કરે છે.        

-કિશોર પટેલ, 25-03-23; 09:38

###

(Disclaimer: આ લખાણ વાર્તાઓનું વિવેચન, સમીક્ષા કે રસાસ્વાદ નથી. આપણી ભાષામાં લખાતી સાંપ્રત વાર્તાઓની આ કેવળ એક દસ્તાવેજી નોંધ છે. અહીં રજૂ થયેલાં વિચારો જોડે સહમત થવું જરૂરી નથી. ભિન્ન મતનું સ્વાગત છે.)

###