મમતા માર્ચ ૨૦૨૨ અંકની વાર્તાઓ વિષે નોંધ

મમતા માર્ચ ૨૦૨૨ અંકની વાર્તાઓ વિષે નોંધ

(૩૩૦ શબ્દો)

આ લોકકથા વિશેષાંકના નિમંત્રિત સંપાદક છે શ્રી બળવંત જાની. અંકમાં કુલ બાર લોકકથાઓ રજૂ થઇ છે. અન્ય ભાષાઓમાંથી અનુવાદિત થયેલી બે લોકકથાઓને બાદ કરતાં બાકીની આપણી ભાષાની દસ વાર્તાઓ વિષેની નોંધ અહીં પ્રસ્તુત છે.

ઊજળાં ખોરડાં (બાબુ પટેલ):  રૈયતની દીકરી પર નવાબના સૂબાની નજર બગડે અને ખેલાય લોહિયાળ ધીંગાણું. નાયિકાના આત્મબલિદાનની વાત.       

થાવાકાળ વિદ્યા ભણતર (જોરાવરસિંહ જાદવ): ભવિષ્ય જાણવાની એક માણસની ઘેલછાની હળવી શૈલીમાં મજેદાર વાર્તા. 

વીર ઓરસિયો મેઘવાળ (કાનજી મહેશ્વરી): કચ્છના અબડાસા તાલુકાના વીર ઓરસિયા મેઘવાળની અહેવાલાત્મક અતિ દીર્ઘ શૌર્યગાથા. 

રાણક (પ્રવીણ ગઢવી): રા’ખેંગારના મૃત્યુ પછી જયસિંહની રાણી બનવાને બદલે રાણક સતી થવાનું પસંદ કરે છે તેની કથા.   

ભગત (અરવિંદ બારોટ): ભક્તિમાર્ગે વળી ગયેલા આદમીને સંસારની માયા કેમ કરીને લાગે?          

શૂરવીરની શહાદત (રાઘવજી માધડ): હાથે મીંઢળ બાંધેલો વરરાજા ધીંગાણું ખેલીને શહીદ થાય અને તેની પાછળ તેની વાગ્દત્તા સતી થાય છે.    

રંગ મોતીચંદ (વાસુદેવ સોઢા): વણિક કોમના મોતીચંદે કેવી શૂરવીરતાથી એક નવપરિણીત યુગલ અને આખી જાનનું ધાડપાડુઓથી રક્ષણ કર્યું તેની શૌર્યકથા.

વેણુનો નાદ (રમણ માધવ): શેતરંજની રમતમાં પ્રાવીણ્ય અને વાંસળીવાદન એમ બે કળાઓથી દિલ્હીના બાદશાહને ખુશ કરીને બાર ગાઉની પટલાઈ બક્ષિસમાં મેળવનાર એક યુવાન કોમના અન્ય યુવાનો માટે પ્રેરણાસ્ત્રોત બની રહે છે.  

ગગાભાની ઝીણી નજરે પકડયો કોથળાચોર  (પુલકેશ જાની): ગગાભાએ કેવી ચતુરાઈથી ચોર પકડયો એની મજેદાર કથા હળવી અને નાટ્યાત્મક શૈલીમાં.

વિસરશા જદ વાઘને (અંબાદાન રોહડિયા): દુહાઓથી ભરપૂર મિત્રપ્રેમની અનન્ય કથા. 

આ તમામ લોક્કથાઓની રજૂઆત સ્વાભાવિકપણે ઓછેવત્તે અંશે એકસમાન છે. આદિ-મધ્ય-અંતના પારંપારિક માળખાને વફાદાર રહીને કથાઓ રજૂ થઇ છે. આનું કારણ એ છે કે આ કથાઓ “વાંચવાની” નહીં પણ “સાંભળવાની” છે. લેખકોનો પરિચય વાંચતાં સમજાય છે કે લગભગ દરેક લેખકે લોકકથા ક્ષેત્રે ગહન અભ્યાસ કર્યો છે અને મહત્વનું યોગદાન આપ્યું છે. સંપૂર્ણ અંક નિશ્ચિંતપણે collector’s item બન્યો છે.  અંક તૈયાર કરનારા સંપાદક બળવંત જાની અને તેમના સહાયક વલ્લભ નાંઢા બંનેને અભિનંદન!

--કિશોર પટેલ, 10-04-22; 09:45

###

(Disclaimer: આ લખાણ વાર્તાઓનું વિવેચન, સમીક્ષા કે રસાસ્વાદ નથી. આપણી ભાષામાં લખાતી સાંપ્રત વાર્તાઓની આ કેવળ એક દસ્તાવેજી નોંધ છે. અહીં રજૂ થયેલાં વિચારો જોડે સહમત થવું જરૂરી નથી. ભિન્ન મતનું સ્વાગત છે.)

###